Ngày tết Thanh Minh của các dân tộc Bắc Hà

Thanh minh các dân tộc vùng núi Bắc Hà là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của các dân tộc thiểu số sống tại khu vực Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, Việt Nam. Lễ hội diễn ra hàng năm vào ngày 3 tháng 3 âm lịch và kéo dài từ 3 đến 4 ngày.

Lễ hội Thanh minh được coi là dịp để các dân tộc vùng núi Bắc Hà tôn vinh tổ tiên, cầu nguyện cho mùa màng bội thuận, đầu xuân an khang. Các hoạt động chính trong lễ hội bao gồm: lễ hội rước cỗ, lễ hội mừng trời, lễ hội dâng hương và lễ hội đốt lửa trại.

Trong đó, lễ hội rước cỗ là hoạt động quan trọng nhất của lễ hội. Để chuẩn bị cho lễ hội rước cỗ, các gia đình trong cộng đồng phải chọn lựa những con trâu, bò, gà, lợn… tốt nhất để đem cúng cơm cho tổ tiên và các vị thần. Các món ăn truyền thống như cơm lam, thịt heo quay, gà luộc, thịt bò nướng… cũng được chuẩn bị kỹ càng và đưa vào trong những cái rương bằng gỗ để rước đến đền thờ.

Lễ hội Thanh minh còn là dịp để các dân tộc vùng núi Bắc Hà trình diễn các nghệ thuật dân gian đặc sắc như múa côn, múa sạp, múa lửa, múa bụng, ca múa nhạc và diễu hành trên đường phố. Du khách đến tham dự lễ hội còn có cơ hội thưởng thức các món ăn đặc sản và tham quan các chợ phiên truyền thống của các dân tộc thiểu số.

Tết Thanh minh còn gọi là Tết "bươn slam, so slam", tức mùng 3 tháng ba âm lịch. Tết Thanh minh là dịp con cháu tổ chức tảo mộ cho những người đã chết. Khác với một số dân tộc khác thường tổ chức tảo mộ theo ngày "Thanh minh trong sáng" in trên lịch, bà con dân tộc Tày, Nùng ở Băc Hà lại tổ chức Tết Thanh minh vào đúng ngày mồng 3 tháng ba âm lịch hằng năm.

Bà con dân tộc Tày, Nùng quan niệm, Tết Thanh minh là dịp để những người đã khuất như ông bà, cha mẹ và họ hàng thân thuộc được về gặp mặt con cháu. Khi ấy, con cháu phải đi tảo mộ và có thể cầu khấn để những người đã chết “phù hộ độ trì” cho con cháu dồi dào sức khỏe, công việc làm ăn được hanh thông, thuận lợi.

Lễ hội Thanh minh các dân tộc vùng núi Bắc Hà không chỉ là một nét văn hóa độc đáo của địa phương mà còn là cơ hội để các dân tộc thiểu số tương tác với nhau và truyền lại những giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ tiếp theo. Ngoài ra, lễ hội cũng giúp thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế cho địa phương, tạo thu nhập cho người dân và đóng góp vào sự phát triển của khu vực.

Thế nên dù đang sinh sống, làm ăn ở khắp muôn nơi mọi miền tổ quốc, những người con của quê hương Bắc Hà đều sắp xếp công việc để về tảo mộ trong dịp Tết Thanh minh tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên. Trong ngày này, tất cả các tuyến đường trong tỉnh đều nhộn nhịp xe cộ, mọi người, mọi nhà tấp nập đi tảo mộ, thắp hương cho tiên tổ tại khu mộ gia đình và các nghĩa trang địa phương

Trong mâm cỗ cúng tổ tiên ngoài mộ của bà con thường có thịt gà, thịt lợn, hương hoa, quả, bánh kẹo, giấy tiền, rượu và một món không thể thiếu là “khẩu nua đăm đeng” (tiếng Tày, Nùng là xôi nếp đỏ, đen). Đây là món xôi nhiều màu sắc đỏ, xanh, đen, tím, vàng... trông rất bắt mắt.

Ngoài lễ hội Thanh minh, các dân tộc vùng núi Bắc Hà còn có nhiều hoạt động văn hóa, tập quán và truyền thống độc đáo khác như múa côn, múa sạp, múa lửa, lễ hội tảo mộc, lễ hội tập kích… Tất cả đều là những nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số sống tại khu vực này, đóng góp vào sự phong phú và đa dạng của văn hóa Việt Nam.

Ngoài ra, vùng Bắc Hà còn được biết đến với những danh lam thắng cảnh đẹp như thác Tả Phìn, đỉnh Fansipan – đỉnh núi cao nhất Việt Nam, thung lũng Sapa, thác Bạc, chợ Bắc Hà… Đây là những địa điểm du lịch hấp dẫn thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan và khám phá.

Ngoài ra, việc bảo vệ và phát triển vùng Bắc Hà cũng cần sự chú trọng đến giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục trẻ em. Những trẻ em ở các vùng núi xa xôi thường đối diện với những khó khăn trong việc tiếp cận giáo dục và trường học. Do vậy, cần có các chương trình hỗ trợ và đầu tư để nâng cao chất lượng giáo dục, cải thiện cơ sở vật chất và hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn để tiếp cận với giáo dục và phát triển bản thân.

Tóm lại, vùng Bắc Hà là một vùng đất có nhiều tiềm năng và đang phát triển. Tuy nhiên, để phát triển bền vững và bảo vệ các giá trị văn hóa và tài nguyên thiên nhiên của địa phương, cần có sự đầu tư và hỗ trợ từ các tổ chức, chính phủ và cộng đồng quốc tế, đồng thời cần tôn trọng và bảo vệ các dân tộc thiểu số sống tại địa phương.